De Maleiers zijn zeevarende mensen die zich dankzij hun handel en zeilvaardigheden hebben verspreid over Sumatra en het Maleisisch schiereiland. Het feit dat de talen van de Maleisische groep allemaal nog sterk op elkaar lijken, hoewel ze sterk verschillen van de talen van andere volkeren op Sumatra, Borneo en andere naburige gebieden, geeft aan dat deze verspreiding pas ongeveer in de laatste 1500 jaar heeft plaatsgevonden. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw bestond ongeveer de helft van de bevolking van Maleisië op het schiereiland uit Maleisiërs en ongeveer een achtste van de bevolking van Oost-Maleisië.

Hoewel de oorsprong van de stof batik onbekend is, zijn er bewijzen gevonden van vroege batik vanaf 2000 jaar geleden in het Midden-Oosten, Egypte, Peru, Japan, Oost-Turkestan, Europa, India en China. De hoogste artistieke expressie werd bereikt in Zuidoost-Azië, vooral in Indonesië en Maleisië. In Maleisië is de oorsprong van batik onbekend, maar de staten Kelantan en Terengganu worden beschouwd als de geboorteplaatsen van de Maleisische batik.

De sultans waren voornamelijk verantwoordelijk voor de uitbreiding van batik in deze twee rijken. Ze hielpen de industrie uit te breiden door het uitproberen van technieken in massaproductie aan te moedigen.

1. In 1957, toen Maleisië onafhankelijk werd, zocht het batik om te helpen een nationale identiteit op te bouwen en het werd uiteindelijk het officiële nationale kostuum voor formele gelegenheden.
2. Tegen de jaren 1990 had batik zijn betovering verloren.
3. Totdat het in 2003 weer opdook met nieuwe kracht.

Maleisië Batik is uitgegroeid van een ambacht tot een unieke kunstvorm die mensen over de hele wereld heeft geïnspireerd om er actief belangstelling voor te tonen. De overheid en het bedrijfsleven hebben samengewerkt om de geschiedenis van het land levend te houden. Hierdoor is Batik uit Maleisië in staat geweest om met de moderne tijd mee te gaan en zich aan te passen aan nieuwe tijden.

Kenmerken van Maleisische batik tegenover Indonesische batik

Hoewel de oorsprong van batik in Maleisië meer dan 100 jaar geleden terug te voeren is tot Indonesië, heeft Maleisische batik in de loop der jaren zijn kenmerkende stijl ontwikkeld. Hieronder volgen enkele opvallende verschillen:

• Maleisische batikkunstenaars staan terwijl ze de batik op een frame tekenen. Onze Indonesische tegenhanger zit en tekent de batik zonder frame.
• Maleisische batik bevat grote bloemmotieven, maar Indonesische batik is ingewikkeld en religieus georiënteerd.
• Maleisische batikkleuren zijn levendig, terwijl Indonesische batikkleuren donker zijn en veel bruintinten bevatten.

Maleisische Batik Overhemdmotieven

Maleisische motieven zijn te vinden op gebouwen en paleizen, gegraveerd op preekstoelen in moskeeën, geweven in matten, geëtst op kris en andere wapens, of verfraaien keramiek, batik en andere textielvormen. Ze zijn over het algemeen bloemrijk en geometrisch of een mix van die twee. Motieven kunnen worden herhaald, verder worden uitgewerkt en vervormd, tot kromlijnige rollen en kronkels.

Herhaalde patronen zijn een essentieel aspect van islamitische kunst; herhaling staat voor continuïteit. Er is geen begin en geen einde.

• Bloemmotieven kunnen verstrengeld zijn in doorlopende spiralen van bladeren; ze zijn strak en ongecompliceerd en stralen een classicisme uit dat moderne ontwerpers nastreven.
• De Heilige Koran wordt vaak gebruikt om munten, keramiek, metaalwerk, tapijten, grafstenen, boeken en houtsnijwerk te versieren.
• Maleis (houtsnijwerkmotieven) en als architectonische onderdelen, met name in paleizen en moskeeën. Het wordt ook vaak gebruikt in hedendaagse Maleisische kunst.

In Maleisië zijn er twee belangrijke batiktypes: handgetekend en gestempeld:

Handgetekende Maleisische Batik

Handgetekende batik is een type waarbij de motieven op de stof worden getekend met hete vloeibare was en een metalen apparaat dat canting wordt genoemd.

Nadat de contouren van de was zijn voltooid, gebruiken de schilders penselen om de kleurstoffen binnen de contouren te schilderen. Penselen kunnen worden gebruikt om gearceerde en veelkleurige afbeeldingen te maken.

Katoen, rayon, linnen, voile en zijde behoren tot de gebruikte textielsoorten. Deze stoffen worden gemaakt met bloemen- en geometrische patronen die op verschillende manieren worden geplaatst op basis van wat mensen nu doen in de mode.

Handgetekende batik wordt vaak gemaakt in lengtes van 4 of 2 meter. Er is een opmerking dat handgetekende batikstof in lengtes van 4 meter wordt gebruikt voor dameskleding en handgetekende batikstof in lengtes van 2 meter voor herenkleding. Deze outfits worden vaak gedragen bij formele gelegenheden. Naast kleding wordt handgetekende batik ook gebruikt voor het maken van sjaals, pareo's, handwerk en zelfs ingelijste schilderijen als cadeau voor familie en vrienden.

Blokdruk Maleisische Batik

Gestempelde of blokbedrukte batik is een ander soort batik. Een koperen blok of, soms, een houten stempel met een artistiek patroon aan de onderkant wordt gebruikt om de kanting te vervangen.

Het in was gedompelde blok wordt op de stof gedrukt, die vervolgens wordt gedompeld. De was wordt dan verwijderd en er ontstaat een eenkleurige batik in de stof. Het waxen met verschillende blokken en het ontwaxen wordt meerdere keren gedaan om meerkleuren en gecompliceerdere blokbedrukte batik te maken.

Katoen is een veelgebruikte stof voor blokbedrukte batik en de productie bedraagt ongeveer 20 meter, afhankelijk van de originele stofgrootte. Voor vrijetijdskleding wordt batik met blokdruk meestal verwerkt tot shirts en jurken. Batik met blokdruk wordt ook gebruikt in verschillende handwerken en zachte meubels.

De precieze delicatesse van handgetekende batik gaat verloren bij blokgedrukte batik, en gelijksoortige vormen of patronen worden herhaald op een stuk stof.

Handgetekende batik is vaak traag en tijdrovend, maar blokgedrukte batik is sneller en geschikter voor massaproductie. Als gevolg hiervan is handgetekende batik duurder en beperkter in voorraad dan blokgedrukte batik.

Maleisië Batik is een onlosmakelijk onderdeel van de Maleisische cultuur. Ondanks de grote aantrekkingskracht in het land kennen niet alle batikliefhebbers de tijdrovende techniek die nodig is om dit belangrijke erfgoed te maken. De tijd die het kost om een batik te maken bepaalt de waarde ervan. Er zijn twee soorten batik: batik tulis, wat "geschreven batik" betekent, en batik cap (gestempelde batik). Batik tulis is de duurste van de twee omdat het maken ervan meer tijd en vastberadenheid vergt.

Om batik van hoge kwaliteit te herkennen, moet je letten op de volgende kenmerken:

Kleurenschema's van Maleisische Batik

De traditionele methode om batik te maken maakt gebruik van malam (hete vloeibare was), dat in de zesde eeuw door Gujarati-handelaren op Java werd geïntroduceerd. Verder wordt er gebruik gemaakt van natuurlijke kleurstoffen van bladeren en bloemen, wat resulteert in aardse tinten. De diepbruine kleur staat bekend als "sogan" in de lokale taal en daarom wordt traditionele batik soms batik sogan genoemd. Commercieel geproduceerde bedrukte batik daarentegen gebruikt chemische kleurstoffen, wat resulteert in rijkere en briljantere kleuren. De kleurvariatie is ook levendiger.

De keerzijde van Maleisische Batik

De achterkant van de doek is de eenvoudigste manier om een handgemaakte batik te herkennen. Omdat slechts één kant van de doek bedrukt is, is de achterkant van een bedrukte batik opvallend vaal. Aan de andere kant is de kleur van een handgetekende batik tulis aan beide kanten gelijk, omdat de doek is ondergedompeld in een vat met verf.

Het belang van Maleisische Batik

Elke streek van een batiktulis is met de hand getekend met een verkanting, waardoor elke batik een unieke uitstraling heeft. Omdat batik tulis handgetekend zijn, kunnen er vlekken en onregelmatigheden in zitten; de streken zijn misschien niet zo nauwkeurig als die op een geprinte batik, maar deze mooie warboel maakt ze zo waardevol.

In de jaren 1920 legden de visie en zakelijke energie van Haji Che Su van Kelantan en Haji Ali van Terengganu de basis voor de lokale productie van de Batik Sarong. Aan de andere kant is Javaanse batik al sinds het begin van de negentiende eeuw verkrijgbaar op het Maleisische schiereiland. Deze ondernemer zat ook achter de eerste pogingen om lokaal batikachtige materialen te maken, waarbij experimentele textielontwerpen zonder was werden gemaakt met behulp van een patroon dat met houten blokken op de stof werd gedrukt.

In de volksmond werd dit "batik pukul" (gestempelde stof) genoemd, maar het stond ook bekend als "kain batik Kedah" vanwege de bekendheid ervan in die staat. Haji Che Su en zijn zonen gebruikten later het stencil- of zeefdrukproces om batiksarongs te maken met motieven die werden gereproduceerd in de pekalongan stijl van Javaanse batik, die wordt gekenmerkt door grote bloemenboeketten met een ingewikkeld geometrisch achtergrondpatroon, meestal bestaande uit traditionele motieven van Midden-Java.

Het maken en exporteren van dit soort betaalbare batik, bekend als "batik jawa", ontwikkelde zich met de oprichting van hun familiebedrijf Samasa Batik, dat vandaag de dag nog steeds gezeefdrukte batik maakt. Dit is de stimulans voor het maken van batik als ambachtelijk bedrijf in Kelantan, een van de staten van Maleisië. Daarna verhuisde de batikproductie naar de aangrenzende staat Terengganu, waar Haji Ali een familiebedrijf oprichtte om batiksarongs te maken.

Tegen de jaren 1930 begonnen batikproducenten aan de oostkust van het Maleisisch schiereiland was- en metaalblokken te gebruiken om batikblokken te maken. Aanvankelijk werden hiervoor koperen blokken uit Java geïmporteerd. Later werden messing en tinnen blokken lokaal gemaakt. Stalen stoffen die volgens het Javaanse batikpatroon werden gehakt voor het middenpaneel van de sarongontwerpen bevatten boeketten met bloemen en andere thema's zoals pauwen en eenden. Tijdens de Japanse bezetting werd de batikproductie stopgezet. Na het conflict evolueerde het batikontwerp met de toevoeging van lokale thema's en patronen.

In de jaren 1940 waren er in Kelantan wel 60 batikfabrikanten en in Terengganu nog veel meer. Met de oprichting van de Rural and Industrial Development Authority verhoogde de overheid haar steun voor de industrie. Halverwege de jaren 1950 werden verschillende soorten hulp aangeboden om kleine huisnijverheidsbedrijfjes op het platteland te laten groeien en de oprichting van de Majlis Amanah Rakyat (MARA) in het begin van de jaren 1960 bracht de batikbedrijven nog verder vooruit.

MARA stimuleerde de creatie van nieuwe typisch Maleisische thema's en verschillende productieprocessen; zo werd bijvoorbeeld handbedrukte Malaysia Batik per yard ontwikkeld in plaats van de typische batiksarong van twee meter. Later werden verbeteringen zoals het "craquele effect" en de ontladingsmethode van kleuren toegepast. Dit type batik won aan populariteit omdat er kleding en outfits van gemaakt konden worden voor zowel casual als formeel gebruik. Bovendien is het gebruik van materialen zoals katoen, gazon, voile en handgemaakte batik goed voor tropische klimaten.